“Het crematorium zal een enorme vooruitgang betekenen voor de regio”, zegt burgemeester Peter Vanvelthoven. “Vandaag moeten onze inwoners naar Turnhout, Hasselt of Nederland. Vaak gelden er lange wachttijden en vallen het moment van de uitvaart en de crematie niet samen. Afscheid nemen is een belangrijk moment in het leven en ook de inwoners van hier moeten op een respectvolle manier afscheid kunnen nemen van hun dierbaren.” Daarom nam de stad Lommel in 2010 het initiatief om een crematorium in eigen regio te bouwen. De behoefte is er in ieder geval. Op basis van het bevolkingsaantal in de regio – ruim 270.000 inwoners – en de groeiende voorkeur voor crematie zullen naar verwachting 1.300 tot 1.400 overledenen gecremeerd worden in het nieuwe crematorium.
De stad zocht al snel naar een samenwerking met andere gemeentebesturen uit Noord-Limburg omdat de dienstverlening van een crematorium niet beperkt blijft tot het grondgebied van Lommel. Zes andere gemeenten (Hamont-Achel, Hechtel-Eksel, Leopoldsburg, Neerpelt, Overpelt en Peer) zetten mee hun schouders onder het project, zodat het nieuwe crematorium een uitgesproken regionaal karakter krijgt. In de loop van 2013 beslisten de gemeenten om lid te worden van het intergemeentelijk samenwerkingsverband PONTES.
Procedure
PONTES, bouwheer van het crematorium, ging in 2013 op zoek naar een partner om dit project te realiseren. “We zochten een groep van specialisten, die de expertise hebben om een crematorium te bouwen: grote aannemers, gerenommeerde architectenbureaus, interieurspecialisten en de beste tuinontwerpers”, legt Tom Wustenberghs, directeur van PONTES uit. “Aan een open oproep gaven tien consortia gehoor. Uit deze kandidaten werden vijf bouwteams geselecteerd die uitgenodigd werden om een visie en een concept uit te werken. Alle concepten werden in juni 2015 voorgesteld aan een selectiecommissie. Uiteindelijk kwam het voorstel van het bouwteam VALE met a2o-architecten uit Hasselt en Groep Vanhout uit Geel als beste uit de bus.”
Het ontwerp
Architect Luc Vanmuysen van a2o-architecten koos ervoor om het nieuwe crematorium en de aangrenzende parkbegraafplaats te beschouwen als één site. “Het bestaande inkomgebouw blijft de hoofdtoegang van de site. Het crematorium takt aan op de aanwezige hoofdas. In het ontwerp speelt de universele kracht van de natuur een cruciale rol. We kiezen voor een architectuur waar de natuur centraal staat. Een transparant gebouw dat vervloeit met het omliggende landschap.”
Het landschapsontwerp gaat op zoek naar het ongerepte “oerlandschap”. Rondom het gebouw wordt gespeeld met het bestaande dennenbos, heide en een zandlandschap. Een verdiept wandelpad snijdt in het landschap en brengt de bezoekers in een andere wereld. Door het perspectief van de toeschouwer te veranderen, beleeft hij het reliëf en het landschap op een heel andere manier. De beleving dwingt de bezoeker tot nederigheid ten opzichte van de natuur.
“De materialen voor het gebouw zelf zijn eenvoudig”, aldus Vanmuysen. “We gebruiken baksteen, beton en hout. Materialen die robuustheid uitstralen en moeiteloos de tand des tijds doorstaan. Flinterdunne glazen vliezen beschermen het interieur. Het gebouw krijgt de allure van een paviljoen dat slechts toevallig als crematorium in gebruik is genomen.”
De drie hoofdvolumes van de site – het crematiegebouw, het afscheidsgebouw en het horecagebouw – liggen gegroepeerd rondom een centrale buitenkamer. Deze buitenruimte ziet de architect als een plaats voor rust en beschouwing. Door de laaghangende rand van de wandeling rondom dit atrium zie je enkel de stammen van de bomen en wat zich op de grond afspeelt.
Timing
Het crematorium wordt vlakbij de centrumbegraafplaats gebouwd. Het bouwdossier is lopende. Na de afronding van het openbaar onderzoek hoopt PONTES de nodige vergunningen in september te ontvangen. De werken zullen onmiddellijk daarna – in oktober of november – starten en zullen ongeveer 1,5 jaar duren. Als alles volgens planning verloopt kan het crematorium tegen begin 2018 in gebruik worden genomen.
De totale kostprijs voor dit project wordt geraamd op een kleine 10 miljoen euro, waarvan Vlaanderen 2,2 miljoen euro betoelaagt. PONTES voorziet bij de opening van het crematorium een tewerkstelling voor 12 medewerkers. Dat aantal kan en zal wellicht nog groeien.
Over Pontes
PONTES is een intergemeentelijk samenwerkingsverband, dat in 1978 werd opgericht door de provincie Antwerpen en de steden Antwerpen, Mechelen en Turnhout. Later zouden nog 49 andere gemeentebesturen uit de provincie Antwerpen toetreden. In de voorbije decennia is PONTES uitgegroeid tot een betrouwbare partner in de uitvaartsector met een crematorium in Antwerpen/Wilrijk en in Turnhout. In 2015 werden er door PONTES meer dan 10.000 crematies uitgevoerd in de beide vestigingen.
